با استناد به گفتهی ماکس وبر در کتاب بنیانهای عقلانی و اجتماعی موسیقی که معتقد است سازهای زهی ریشه در سازهای بومی شرقی و مناطق گرمسیری دارند که دارای بدنهای رزونانت و یکتکه هستند (بدنهی آنها اصالتا از لاک لاکپشت بود که بر روی آن پوست میکشیدند)، همان لیری که آتفرید در قرن هشتم از آن یاد کرده و دارای یک _ و بعد سه و بیشتر از سه سیم بود. مانند ساز رباب که طی جنگهای صلیبی از شرق وارد غرب شده و در قرنهای یازده، دوازده و سیزده به طور وسیع مورد استفاده واقع گشته است. این ساز به خوبی با موسیقی سنتی انطباق پیدا کرده بود و حتی قادر به اجرای مُدهای کلیسایی دیاتُنیک مشتمل بر (سی بمل) بود. این سازها با چالشهایی مواجه شدند و بعدها سبب شد بدنهای رزونانت برای آن تعبیه شود که قابلیت اجرا را بالاتر ببرد و جایگاهی برای حاملین امروزین رزونانس (پل، تیرک صوتی و ...) فراهم گردد. او نیز اذعان دارد که ایجاد بدنههای رزونانت که عامل بسیار مهمی در اثربخشی صدا است،اختراعی کاملا غربی است که نمیتوان انگیزهی خاص آن را به طور قطع مشخص کرد. به نظر میرسد وجود نجاران بهتر و خاتمهای چوبی برای ساخت صفحههای این سازها، در سرزمینهای نوردیک بیشتر از مناطق شرقی است. ویُلُن _ که هیرونیموس، اهل موراویا، آن را وییل مینامید _ بسته به اینکه برای اجرا در قالب موسیقی هنری به کار گرفته شود یا عامه پسند، در اصل دارای دو سیم همصدا برای همراهی در فاصلهی سوم و سیمهای بوردون یا هیچ کدام از این انواع بود. ویُلُن، تا وقتی که مقتضیات موسیقی ارکستری آن را تسخیر و دگرگون کرد، اهمیت هارمونیک روزافزونی داشت. این ساز به دلیل تکنیک و نیرومندیای که داشت محملی برای اجرای آهنگهای فُلک شد. حال با ریشەیابیای که در ابتدای متن شد این سوال مطرح است که چرا قشر آکادمیکِ موسیقی در ایران برای استفاده از ساز ویلن محدودیت قائل هستند؟ استدلالات موجود برای آن این است که: 1 )این ساز سازی غربی است و چون در کشورهای غربی از میکرُتُنهای شرقی در اجرا با ساز ویلن استفاده نشده, این ساز برای این نوع از فواصل مناسب نیست, غافل از اینکه, ...ادامه مطلب
کوک کردن کوک کردن روندی است که در آن زیر و بمی نت هایی که توسط یک ساز موسیقی تولید میشود به شکلی تنظیم میگردد که فواصل بین نتها مطابق یک نظام مشخص باشد. عموماً برای کوک کردن از یک نت مرجع مشخص استفاده میشود، مثلاً با قرار دادن نت «لا» برابر با ۴۴۰ هرتز سایر نتها به دست میآید و ساز بر این اساس کوک میگردد. ساز ناکوک سازی است که در آن ارتفاع برخی نتها زیرتر (دیز) یا بمتر (بمل) از چیزی است باید باشد. همچنین، یک ساز میتواند به تناسب نتهای خودش کوک باشد (نتها با هم هماهنگ باشند) اما اگر نتهای آن با نت مرجع ناسازگار باشند (مثلاً نت «لا» را در فرکانس دقیقاً ۴۴۰ هرتز تولید نکند) باز ناکوک دانسته میشود. اگر چه بیشتر سازهایی که کوک میشوند جزو سازهای زهی هستند، سازهای دیگری را نیز میتوان کوک کرد (به عنوان مثال سنجیا برخی سازهای بادی). برای کوک کردن روشهای مختلفی وجود دارد. سادهترین روش مبتنی بر هماهنگ کردن صدای ساز با صدای یک ساز دیگر یا صدای یک خواننده است (روش گوشی). از روش گوشی برای کوک کردن برخی سیمهای یک ساز نسبت به سیمهای دیگر نیز استفاده میشود (مثلاً در کوک کردن گیتار میتوان یک سیم را مرجع قرار داد و پنج سیم دیگر را بر اساس آن کوک کرد). در ارکسترهای سمفونیک معمولاً نوازندههای بقیهٔ سازها ساز خود را بر اساس نت «لا» یا «سی بمل» که توسط نوازندگاناوبو یا کلارینت نواخته میشود کوک میکنند. روشی دیگر که برای کوک کردن دقیقتر به کار میرود، استفاده از هارمونیکها است. برای نمونه اگر بالاترین سیم یک ویولن سلدر میانهاش به آرامی فشرده شود و آرشه بر آن کشیده شود، صدای هارمونیکی که تولید میشود معادل صدایی است که از آرشه کشیدن بر روی سیم دوم در حالی حاصل میشود که یک سوم جلوتر فشرده شده. در کوک کردن با روش هارمونیک فاصلههای پنجم نیز به کار گرفته میشوند. دقیقترین روش کوک عبارت است از استفاده از یکدیاپازون (امروزه غالباً از دیاپازون ۴۴۰ هرتز استفاده میشود) یا دستگاههای الکترونیکی مخصوص کوک کردن ,کوک کردن ,نت ,ساز موسیقی ,ساز موسیقی ,کلارینت ,سازهای زهی ...ادامه مطلب